تعریف کلی اختلال شخصیت :

این فصل با تعریف کلی اختلال شخصیت آغاز می شود که در مورد هریک از

10 اختلال شخصیت مشخص به کار می رود . 

اختلال شخصیت  : الگوی با دوام تجربه درونی و رفتار است که به طور چشمگیر ی

از انتظارات فرهنگ فرد منحرف می شود ، فراگیر و انعطاف ناپذیر است ، در نوجوانی

یا اوایل بزرگسالی شروع می شود ، با گذشت زمان پایدار است ، و به ناراحتی

یا اختلال منجر می شود .

منبع :

راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی . ویراست پنجم .DSM_5 

انجمن روانپزشکی آمریکا. ترجمه : یحیی سید محمدی

نوشته شده توسط : مهدی معتقد

دسته بندی اختلالات شخصیت بر اساس شباهتهای توصیفی :

اختلالهای شخصیت بر اساس شباهتهای توصیفی ، به سه دسته عمده ،

طبقه بندی می شوند .

دسته الف : اختلالهای شخصیت پارانوئید  ، اسکیزوئید و اسکیزوتایپی را در بر 

می گیرند . 

افراد مبتلا به این اختلالها اغلب غیر عادی یا عجیب به نظر می رسند .

دسته ب : اختلالهای شخصیت ضد اجتماعی ، مرزی ، نمایشی و خود شیفته 

را شامل می شوند .

افراد مبتلا به این اختلالها اغلب نمایشی ، هیجانی یا دمدمی به نظر می رسند .

دسته ج : اختلالهای شخصیت دوری جو ، وابسته و وسواسی -جبری را در بر می گیرد .

افراد مبتلا به این اختلالها اغلب مضطرب یا بیمناک به نظر می رسند . 

منبع :

متن تجدید نظر شده راهنمای تشخیصی و آماری اختلالهای روانی . چاپ چهارم -2000

انجمن روانپزشکی آمریکا . ترجمه : دکتر محمد رضا نیکخو - هامایاک آوادیس یانس

نوشته شده توسط : مهدی معتقد

اختلال شخصیت پارانوئید :

ویژگی اصلی این اختلال ، بی اعتمادی . سوء ظن فراگیر به دیگران به طوریکه

انگیزه های آنها به صورت بد خواهانه برداشت می شود . در اوایل بزرگسالی

شروع میشود و در موقعیت های مختلف وجود دارد :

1- بد گمانی ها  ، بدون مبنای کافی  ، که دیگران او را استثمار می کنند به او صدمه

می زنند یا وی را فریب می دهند .

2- دلمشغول تردیدهای ناموجه در مورد وفاداری یا قابل اعتماد بودن دوستان

یا همکاران است .

3- مایل نیست اسرار خود را با دیگران در میان بگذارد که دلیل آن ترس بی جا در این

باره است که از اطلاعات به صورت بد خواهانه علیه او استفاده خواهد شد .

4- از اظهارات محبت آمیز یا وقایع خوشایند معانی پنهان تحقیر آمیز یا تهدید کننده

برداشت می کند .

5- همواره به دیگران کینه می ورزد ( یعنی توهین ها ، بی حرمتی ها ، یا تحقیرهای

دیگران را نمی بخشد ) .

6- حملاتی را به شخصیت یا اعتبار خود احساس می کند که برای دیگران آشکار نیستند

و زود  با عصبانیت واکنش نشان می دهد یا حمله متقابل می کند .

7- بدون دلیل موجه ، در مورد وفاداری همسر خود سوء ظن مکرر دارد .

منبع :

راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی . ویراست پنجم .DSM-5

انجمن روانپزشکی آمریکا . ترجمه : یحیی سید محمدی

نوشته شده توسط : مهدی معتقد

اختلال شخصیت اسکیزوئید :

ویژگی اصلی این اختلال ، الگوی فراگیر جدایی از روابط اجتماعی و دامنه محدود ابراز هیجانات 

در موقعیت های میان فردی ، که در اوایل بزرگسالی شروع می شود و در انواع زمینه ها

وجود دارد :

1- روابط صمیمی ، از جمله عضوی از خانواده بودن را  نه دوست دارد و نه اینکه از آن لذت می برد .

2- تقریبا همیشه فعالیتهای منفرد را ترجیح میدهد . 

3- به داشتن تجربیات جنسی با دیگری ، اگر وجود داشته باشد علاقه کمی دارد .

4- از فعالیتهای کمی اگر وجود داشته باشند ، لذت می برد .

5- غیر از خویشاوندان درجه اول ، دوستان نزدیک یا محرم اسرار ندارد .

6- نسبت به تحسین یا انتقاد دیگران بی تفاوت به نظر می رسد .

7- سردی عاطفی ، جدایی ، یا حالت عاطفی سطحی نشان میدهد .

منبع :

راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی . ویراست پنجم . DSM-5

انجمن روانپزشکی آمریکا . ترجمه : یحیی سید محمدی 

نوشته شده توسط : مهدی معتقد

اختلال شخصیت اسکیزوتایپی :

ویژگی اصلی این اختلال ، الگوی فراگیر کمبودهای اجتماعی و میان فردی که با 

ناراحتی زیاد از روابط صمیمی و کاهش قابلیت برای آن به علاوه تحریفهای شناختی

یا ادراکی و عجیب و غریب بودن رفتار مشخص میشود که در اوابل بزرگسالی شروع 

میشود و در زمینه های مختلف وجود دارد :

1- افکار ارجاعی ( بدون هذیانهای ارجاعی ) : افکار ارجاعی یعنی : تعبیرهای 

نادرست وقایع اتفاقی و رویدادهای بیرونی به صورتی که معنی خاص و غیر عادی 

اختصاصی برای فرد دارند .

2- عقاید عجیب و غریب یا تفکر سحر آمیز که بر رفتار تاثیر می گذارند و با هنجارهای

خرده فرهنگ هماهنگ نیستند ( مثل خرافات ، اعتقاد به غیب بینی ، تله پاتی 

یا حس ششم )

3- تجربیات ادراکی غیر عادی ، از جمله خطاهای حسی بدنی .مثل احساس کردن

اینکه فرد دیگری حضور دارد یا شنیدن صدایی که نام او را زمزمه می کند .

4- تفکر و گفتار عجیب و غریب ( مثل مبهم، مشروح ، استعاره ای ، پر طول و تفصیل

یا قالبی ).

5- سوء ظن یا اندیشه پردازی پارانوئید ( مثلا معتقد باشند که همکارانشان در محل کار

قصد دارند اعتبار آنها را نزد رئیس تضعیف کنند ).

6- عاطفه نامناسب یا مهار شده 

7- رفتار یا ظاهری که عجیب و غریب ، نامتعارف یا غیر عادی است .

8- فقدان دوستان صمیمی یا محرم اسرار غیر از خویشاوندان درجه اول

9- اضطراب اجتماعی بیش از حد که با آشنایی کاهش نمی یابد و با ترسهای پارانوئید

و نه قضاوت منفی در مورد خود ارتباط دارد .

منبع :

راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی . ویراست پنجم . DSM-5

انجمن روانپزشکان آمریکا. ترجمه : یحیی سید محمدی

نوشته شده توسط : مهدی معتقد

اختلال شخصیت ضد اجتماعی :

ویژگی اصلی این اختلال ، الگوی فراگیر نادیده گرفتن و نقض کردن حقوق دیگران ،

که از 15 سالگی روی میدهد و در زمینه های مختلف بروز می کند .

1- ناتوانی در پیروی کردن از هنجارهای اجتماعی در رابطه با رفتارهای قانونمند ،

که با انجام دادن مکرر اعمالی نمایان می شود که موجباتی برای دستگیری هستند .

2- فریبکاری ، به صورتی که با دروغگویی ، استفاده از نام مستعار ، یا کلاهبرداری از 

دیگران برای نفع یا لذت شخصی مشخص می شود .

3- تکانشگری یا ناتوانی در از پیش برنامه ریزی کردن ( تصمیمات به صورت لحظه ای

گرفته می شوند ، بدون دور اندیشی و بدون در نظر گرفتن عواقب آنها برای خود یا دیگران ، 

این ممکن است به تغییرات ناگهانی در مشاغل ، محلهای اقامت ، یا روابط منجر شود .

4- تحریک پذیری و پرخاشگری ، به صورتی که با کتک کاریها یا حملات مکرر نمایان می شود .

5- بی توجهی بی پروا در مورد ایمنی خود یا دیگران ( این ممکن است در رفتار رانندگی آنها

آشکار شود ( یعنی ، سرعت مکرر ، رانندگی در حالت مستی ، تصادفات متعدد ) . امکان

دارد که آنها به رفتار جنسی یا مصرف مواد بپردازند که خطر زیادی برای عواقب زیان آور دارند .

امکان دارد که آنها از بچه مراقبت نکنند ، طوریکه بچه را به خطر بیندازد .

6- غیر مسئول بودن مداوم ، به صورتی که با ناتوانایی مکرر در نگهداشتن رفتار شغلی ثابت

یا بازپرداخت تعهدات مالی مشخص می شود .

7- عدم پشیمانی ، به صورتی که با بی تفاوت بودن نسبت به آزار دادن ، بد رفتاری کردن ،

یا دزدی از دیگران یا توجیه کردن آنها نمایان می شود .

B - فرد حداقل 18 ساله است .

c - شواهدی از اختلال سلوک با شروع قبل از 15 سالگی وجود دارد .

D - وقوع رفتار ضد اجتماعی منحصرا در طول دوره اسکیزوفرنی یا اختلال دوقطبی نیست .

منبع : 

راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی . ویراست پنجم .DSM-5

انجمن روانپزشکی آمریکا . ترجمه : یحیی سید محمدی 

نوشته شده توسط : مهدی معتقد

اختلال شخصیت مرزی :

ویژگی اصلی این اختلال ، الگوی فراگیر بی ثباتی روابط میان فردی ، خود انگاره ، عواطف ،

و تکانشگری محسوس که در اوایل بزرگسالی شروع میشود و در زمینه های مختلف

وجود دارد :

1- تلاشهای شتاب زده برای اجتناب از رها شدن واقعی یا خیالی .( توجه : رفتار خودکشی گرایانه

یاجرح خویشتن را که در ملاک 5 ارائه شده است ، منظور نکنید ).

2- الگوی روابط میان فردی بی ثبات و شدید که با نوسان کردن بین دو حد افراط  آرمانی کردن 

و کوچک شمردن مشخص می شود . 

3- اختلال هویت : خود انگاره یا خود پنداره که به طور محسوس و دائمی بی ثبات است .

4- تکانشگری در حداقل دو زمینه که به صورت بالقوه به خود صدمه می زند ( مثل خرج کردن ،

آمیزش جنسی ، سوء مصرف مواد ، رانندگی بی پروا ، پرخوری ) . (توجه : رفتار خودکشی گرا

یا جرح خویشتن را که در ملاک 5 ارایه شده است منظور نکنید ).

5- رفتارها ، ژست ها ، یا تهدیدهای خودکشی گرا یا رفتار جرح خویشتن مکرر .

6- بی ثباتی عاطفی ناشی از واکنش پذیری محسوس خلق ( مثل ملال دوره ای شدید ،

تحریک پذیری ، یا اضطراب که معمولا چند ساعت و به ندرت بیش از چند روز ادامه می یابد .

7- احساسات پوچی مزمن 

8- خشم نامناسب و شدید یا مشکل کنترل کردن خشم ( مثل نشان دادن مکرر عصبانیت 

، خشم مداوم ، کتک کاری های مکرر).

9- اندیشه پردازی پارانوئید موقتی ، مرتبط با استرس یا نشانه های تجزیه ای شدید 

منبع :

راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی . ویراست پنجم . DSM-5

انجمن روانپزشکی آمریکا . ترجمه : یحیی سید محمدی

نوشته شده توسط : مهدی معتقد

اختلال شخصیت نمایشی :

ویژگی اصلی این اختلال ، الگوی فراگیر تهییج پذیری و توجه خواهی مفرط ،

که در اوایل بزرگسالی شروع می شود و در زمینه های مختلف وجود دارد :

1- در موقعیت هایی که کانون توجه نیست ، ناراحت است .

2- ظاهر و رفتار افراد مبتلا به این اختلال اغلب به طور نامناسبی از لحاظ

جنسی تحریک آمیز یا اغوا کننده است .

3- هیجانات را به صورتی که فورا تغییر می کنند و سطحی هستند ، ابراز می کند .

4- افراد مبتلا به این اختلال همواره برای جلب توجه به خودشان از ظاهر جسمانی

استفاده می کنند .

5- سبک گفتاری دارد که بیش از حد به برداشت کلی منجر میشود و فاقد جزئیات است .

6- هیجان را به صورت نمایشی ، ساختگی ، و اغراق آمیز ابراز می کند .

7- تلقین پذیر است ( یعنی ، به راحتی تحت تاثیر دیگران یا شرایط قرار می گیرد .)

8- روابط را صمیمی تر از آنچه واقعا هستند ، تصور می کند . یعنی تقریبا هر آشنایی را

به صورت (( عزیز من ، دوست من )) توصیف می کنند یا پزشکانی را که فقط یک بار

تحت شرایط حرفه ای ملاقات کرده اند ، با اسامی کوچک خطاب می کنند .

منبع :

راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی . ویراست پنجم . DSM-5

انجمن روانپزشکی آمریکا

ترجمه : یحیی سید محمدی 

نوشته شده توسط : مهدی معتقد 

اختلال شخصيت خود شيفته :

ويژگي اصلي اين اختلال ، الگوي فراگير بزرگ منشي ( در عالم خيال يا رفتار )

، نياز به تحسين و فقدان همدلي ، كه در اوايل بزرگسالي شروع مي شود

و در زمينه هاي مختلف وجود دارد .

1- احساس اهميت شخصيت بزرگ منشانه اي دارد ( مثل موفقيت ها و استعدادهاي

اغراق آميز ، انتظار دارد بدون موفقيت هاي مناسب ، به عنوان فرد برتر شناخته شود ).

2- دلمشغول خيالپردازيهاي موفقيت ، قدرت ، زكاوت ، زيبايي ، يا عشق ايده آل

نامحدود است .

3- معتقد است كه او استثنايي و بي نظير است و فقط توسط افراد ( يا  نهادهاي )

استثنايي يا عالي مقام مي تواند درك شود ، يا با آنها معاشرت كند .

4- به تحسين بيش از حد نياز دارد .

5- احساس سزاواري دارد ( يعني ، انتظارات نامعقول در مورد برخورد بسيار مطلوب

يا اطاعت خودكار از توقعات وي )

6- از لحاظ ميان فردي بهره كش است ( يعني ، براي رسيدن به هدفهاي خودش از ديگران

سوء استفاده مي كند ).

7- فاقد همدلي است : مايل نيست احساسات و نيازهاي ديگران را تائيد كند يا خود

را با آنها برابر بداند .

8- اغلب به ديگران حسادت مي كند يا معتقد است ديگران به او حسد مي ورزند .

9- رفتارها يا نگرشهاي متكبر و پرنخوت نشان ميدهد .

منبع :

راهنماي تشخيصي و آماري اختلالات رواني . ويراست پنجم .DSM-5

انجمن روانپزشكي آمريكا. ترجمه : يحيي سيد محمدي

نوشته شده توسط : مهدي معتقد

اختلال شخصيت دوري جو :

ويژگي اصلي اين اختلال الگوي فراگير بازداري اجتماعي  ، احساسات بي كفايتي و حساسيت

مفرط به ارزيابي منفي است كه در اوايل بزرگسالي شروع ميشود و در زمينه هاي

مختلف وجود دارد :

1- از فعاليت هاي شغلي كه ارتباط ميان فردي قابل ملاحظه اي در بر دارند به علت ترس از

انتقاد ، عدم تائيد يا طرد اجتناب مي كند .

2- تا وقتي مطمئن نباشد كه ديگران دوستش دارند ، مايل نيست با آنها معاشرت كند .

3- چون مي ترسد شرمنده يا تمسخر شود ، در روابط صميمانه خويشتن داري نشان ميدهد .

4- دلمشغول انتقاد شدن يا طرد شدن در موقعيت هاي اجتماعي است .

5- در موقعيت هاي ميان فردي تازه به علت احساس بي كفايتي ، بازداري شده است .

6- خود را از نظر ديگران ، از لحاظ اجتماعي بي عرضه ، ناخوشايند يا حقير تصور مي كند .

7- معمولا مايل نيست دست به مخاطرات شخصي بزند يا درگير هر فعاليت تازه اي شود 

، زيرا ممكن است موجب شرمندگي شود .

منبع :

راهنماي تشخيصي و آماري اختلالات رواني . ويراست پنجم . DSM-5

انجمن روانپزشكي آمريكا . ترجمه : يحيي سيد محمدي 

نوشته شده توسط : مهدي معتقد 

اختلال شخصيت وابسته :

ويژگي اصلي اين اختلال نياز فراگير و بيش از حد به مراقبت شدن كه به رفتار سلطه پذير

و متكي بودن و ترس از جدايي منجر مي شود  و در اوايل بزرگسالي شروع مي شود و

در زمينه هاي مختلف وجود دارد :

1- بدون مقدار زيادي مشورت با ديگران و اطمينان آفريني آنها ، در تصميم گيري روزمره مشكل دارد .

2- نياز دارد ديگران مسئوليت اغلب زمينه هاي مهم در زندگي او را برعهده بگيرند .

3- در ابراز مخالفت با ديگران مشكل دارد ، زيرا مي ترسد كمك يا تائيد ديگران را از دست بدهد .

4- در شروع كردن پروژه ها يا انجام دادن كارها به طور مستقل مشكل دارد ( به علت فقدان 

اعتماد به نفس در قضاوت كردن يا توانايي ها و نه فقدان انگيزش يا انرژي )

5- براي كسب مهرورزي و كمك ديگران از هيچ كوششي فرو گذار نمي كند ، تا حدي كه داوطلب

انجام دادن كارهايي مي شود كه ناخوشايند است .

6- وقتي تنهاست ، به علت ترس اغراق آميز از اينكه نتواند از خودش مراقبت كند ، احساس

ناراحتي يا درماندگي مي كند .

7- وقتي رابطه نزديكي قطع مي شود ، فورا رابطه ديگري را به عنوان منبع مراقبت و حمايت

جستجو مي كند .

8- به صورت نامعقولي دلمشغول ترس از رها شدن به حال خودش براي مراقبت كردن

از خويش است .

منبع : 

راهنماي تشخيصي و آماري اختلالات رواني . ويراست پنجم . DSM-5

انجمن روانپزشكي آمريكا . ترجمه : يحيي سيد محمدي

نوشته شده توسط : مهدي معتقد

اختلال شخصيت وسواسي _ جبري :

ويژگي اصلي اختلال شخصيت وسواسي _ جبري دلمشغولي به نظم و ترتيب ،

كمال گرايي ، و كنترل رواني و ميان فردي ، به قيمت انعطاف پذيري ، گشودگي

و كارآيي ، كه در اوايل بزرگسالي مشخص مي شود و در زمينه هاي مختلف

وجود دارد . 

1 - دلمشغول جزئيات ، مقررات ، نظم ، سازمان دهي يا برنامه هاست تا حدي 

كه نكته اصلي فعاليت از دست مي رود .

2 _ كمال گرايي نشان مي دهد ، كه در كامل كردن تكليف اختلال ايجاد مي كند 

( مثلا قادر نيست پروژه اي را به اتمام برساند ، زيرا معيارهاي بسيار سخت گير

او برآورده نشده است ) .

3 - بيش از اندازه خود را وقف كار و بار آوري مي كنند و فعاليت هاي اوقات فراغت

و روابط دوستي را ناديده مي گيرند .

4- در مورد مسائل اخلاقي ، تهذيب اخلاقي ، يا ارزشها خيلي وظيفه شناس ،

محتاط و انعطاف ناپذير است ( با هويت مذهبي يا فرهنگي توجيه نمي شود ) .

5 - قادر نيست چيزهاي كهنه و بي ارزش را حتي وقتي آنها هيچ ارزش احساساتي

ندارند دور بريزد . 

6 - مايل نيست تكاليف را به ديگران محول يا با ديگران همكاري كند ،

مگر اينكه آنها دقيقا از شيوه او در انجام دادن كارها اطاعت كنند .

7 - شيوه خرج كردن خسيس براي خود و ديگران دارد ، پول به صورت چيزي در نظر

گرفته مي شود كه بايد براي بلاياي آتي پس انداز شود .

8 - خشكي و لجاجت نشان ميدهد .

منبع :

راهنماي تشخيصي و آماري اختلالات رواني . انجمن روانپزشكي آمريكا - DSM-5

ترجمه : يحيي سيد محمدي

نوشته شده توسط : مهدي معتقد

تغيير شخصيت ناشي از بيماري جسماني ديگر :

الف - اختلال شخصيت مداوم كه بيانگر تغيير نسبت به الگوي شخصيت 

قبلي شاخص فرد است .

ب - شواهدي از سابقه ، معاينه بدني ، يا نتايج آزمايشگاه وجود دارد

مبني بر اينكه اين اختلال پيامد پاتوفيزيولوژيكي مستقيم بيماري جسماني

ديگر است . 

ج - اين اختلال با اختلال رواني ديگر ( از جمله اختلال رواني ديگر ناشي از بيماري 

جسماني ديگر ) بهتر توجيه نمي شود .

د - اين اختلال منحصرا در طول دوره دليريوم رخ نميدهد .

ه - اين اختلال موجب ناراحتي يا اختلال قابل ملاحظه باليني در عملكرد اجتماعي ،

شغلي يا زمينه هاي مهم ديگر عملكرد مي شود .

مشخص كنيد آيا :

نوع ناپايدار : اگر ويژگي غالب ناپايداري عاطفي باشد .

نوع بازداري نشده : اگر ويژگي غالب كنترل تكانه ضعيف باشد كه با بي احتياطي هاي

جنسي ، و غيره آشكار مي شود .

نوع پرخاشگر : اگر ويژگي غالب رفتار پرخاشگرانه باشد .

نوع بي احساس : اگر ويژگي غالب بي احساسي و بي تفاوتي محسوس باشد .

نوع پارانوئيد : اگر ويژگي غالب سوء ظن يا انديشه پردازي پارانوئيد باشد .

نوع ديگر : اگر جلوه باليني با هيچ يك از انواع فرعي فوق توصيف نشود . 

نوع مختلط : اگر بيش از يك ويژگي در تصوير باليني غالب باشد .

نوع نامشخص

منبع :

 راهنماي تشخيصي و آماري اختلالات رواني - ويراست پنجم . DSM-5

انجمن روان پزشكي آمريكا . ترجمه : يحيي سيد محمدي

نوشته شده توسط : مهدي معتقد